Medisch beroepsgeheim en terrorisme

Als zorgverlener hoor je wel eens wat. Zie je wel eens wat. Maar daarover houd je je mond, want jouw patiënten hebben wettelijk recht op jouw zwijgzaamheid. Zet de drie aapjes maar neer: horen, zien en zwijgen.

Ritsje dicht…

Tape geplakt…

“Mum’s the word”…

Je houdt je mond. Daar ben je toe verplicht. Medisch beroepsgeheim.

Maar wat nu als je iets hoort of ziet waarvan je vermoedt dat dat de veiligheid van stad of land in gevaar brengt? En daarmee wil ik geen angst zaaien, maar aanslagen hoeven niet alleen in Frankrijk of België te worden gepleegd, om maar eens een paar landen te noemen. Wat doe je dan? Houd je je mond dicht als je in de bijkeuken op een bom-in-aanbouw stuit? Of wandel je toch maar even langs het politiebureau, op weg naar huis?

Een ethisch prangende vraag die weer enigszins actueel is geworden doordat de artsenfederatie KNMG reageert op een wetsvoorstel van CDU-minister De Mazière van Binnenlandse zaken in Duitsland. Het is zomer, dus de komkommers rollen alle kanten op. Maar is dit komkommernieuws of moeten zorgverleners zich hier echt eens over buigen?

De CDU-minister wil dat zorgverleners verplichten naar de te politie gaan als ze een vermoeden hebben van een mogelijk aanslag of ander misdrijf. De terroristische aanslagen worden even op één hoop gegooid met andere misdrijven. Nu is het wel een verschil of je met een vrachtauto op een menigte inrijdt of je vrouw alle hoeken van de kamer laat zien. De Mazière vangt zo twee vliegen in één klap.

Mishandeling is ook een ernstig misdrijf, begrijp me niet verkeerd. Maar als artsen alle gevallen van mishandeling zouden moeten melden… vaak is het beter om op een andere manier in te grijpen dan de arts een verlengstuk van de politie te maken. Juist daar is KNMG bang voor. Dat patiënten hen gaan zien als letterlijk “de lange arm van de wet”. En voor die eer bedanken ze.

Natuurlijk moet je als patiënt kunnen vertrouwen op de zwijgplicht van de arts, tandarts, of welke andere zorgverlener ook. Daar heb je als patiënt recht op. In een enkel geval wordt die zwijgplicht wel eens doorbroken, maar dat is dusdanig weinig dat patiënten zelden een klacht daarover indienen. De zwijgplicht geldt trouwens niet als het om besmettelijke ziektes gaat. Dan is de zorgverlener verplicht dat bij de GGD te melden… Of bij een zogeheten ‘conflict van plichten’. Als een patiënt anderen regelmatig in gevaar brengt bijvoorbeeld, mag de arts de politie informeren.

Maar denkt de Duitse minister nou echt dat een patiënt met de deurkruk al in de hand tegen zijn arts zegt: oh ja, trouwens… ik ga volgende week met een bomvest door de vertrekhal van Schiphol lopen en mezelf opblazen…?

De ethiek van het beroep in de gezondheidszorg heeft soms dunne of grijze lijnen. En veel zorgverleners komen wel eens voor de keuze te staan: wat doe ik? Zij worstelen met hun geheimhoudingsplicht, hun drang anderen te beschermen en/of hun zorg voor de naaste omgeving. Op de vraag wat te doen is geen eenduidig antwoord te geven. Elke situatie is immers anders. Maar wat de Duitse minister wil, in een aantal gevallen die plicht opheffen, is dat een goed idee? Vóór je het weet wordt deze kwestie dan ook in Brussel aangekaart. Duitsland is immers geen kleine speler in de EU.

De Duitse artsenfederatie wijst het plan van de minister ook af: "De gespannen binnenlandse veiligheidssituatie mag ons niet verleiden tot overhaaste politieke en wettelijke maatregelen”, aldus de voorzitter. Zo is het maar net. Rustig nadenken, kalm handelen…